Sociaal domein

Toelichting wijziging

Verzamelbesluit / financiële rechtmatigheid
1.   Brede specifieke uitkering

Het Rijk heeft per 2023 een specifieke uitkering voor de periode 2023 tot en met 2026 middelen beschikbaar gesteld voor lokale programma’s ten behoeve van sport- en beweegstimulering, het bevorderen van cultuurparticipatie, gezondheidsbevordering en het versterken van de sociale basis.  Deze wijziging betreft een verschuiving tussen taakveld 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie en taakveld 7.1 Volksgezondheid en de uitkering is geïndexeerd.

2.   Programma sociaal en vitaal

In de programmabegroting 2025 is voor het jaar 2025 400.000 euro beschikbaar gesteld voor programma Sociaal en vitaal. Deze middelen waren geraamd op hoofdtaakveld 0 Bestuur en ondersteuning. Deze middelen worden administratief toegevoegd aan het programmabudget en worden om die reden overgeheveld van hoofdtaakveld 0 Bestuur en ondersteuning naar dit hoofdtaakveld. Per saldo is deze wijziging budgetneutraal.

3.   Verschuiving i.v.m. nieuwe taakveld indeling vanuit het Rijk

Dit betreft een verschuiving van budgetten tussen taakveld 4.3 Onderwijsbeleid en taakveld 6.1 Samenkracht en burgerparticipatie. Vanaf 1 januari 2025 is de taakveld indeling vanuit het Rijk voor gemeenten gewijzigd. Deze budgetneutrale verschuiving is hiervan het gevolg.

4.   Specifieke uitkering onderwijsroute

De definitieve toekenning 2024 en de voorlopige toekenning 2025 van de specifieke uitkering inburgeringsvoorzieningen onderwijsroute zijn ontvangen. Dit leidt tot een ontvangst van 13.000 euro.

5.   Specifieke uitkering inburgeringsvoorzieningen

De vaststelling 2024 en de voorlopige toekenning van de specifieke uitkering voor inburgeringsvoorzieningen volgens de Wet Inburgering 2024 zijn ontvangen. Dit leidt per saldo tot een ontvangst van 888.000 euro.

6.   Noodopvang Bellavistastraat

De bijdrage vanuit het COA is nog niet vastgesteld, waardoor de totale bijdrage nog niet met zekerheid vast te stellen is. De prognose is gebaseerd op de te verwachten kosten en de reële verwachting dat de te ontvangen vergoeding daarvoor dekkend is.

 
7.   Opvang vluchtelingen Oekraïne

De rijksbijdrage per gerealiseerde opvangplek voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen is in 2025 verlaagd naar 44 euro ten opzichte van een bijdrage van 61 euro in 2024. De verwachting is dat met deze verlaagde bijdrage het mogelijk blijft om de opvang kostendekkend uit te voeren. Wel betekent dit dat de financiële ruimte is afgenomen. Dit komt niet alleen door de verlaagde rijksbijdrage, maar ook door onvoorziene (onderhouds)kosten die voortvloeien uit het feit dat het verblijf van de vluchtelingen in de huidige locatie langer duurt.

8.   Invulling bezuinigingsmaatregel peuteropvang

Dit betreft een administratieve verschuiving. De invulling van de besparingsmaatregel is gerealiseerd op taakveld 4.3 Onderwijsbeleid. De oorspronkelijke besparing was begroot op taakveld 6.7 Jeugd.

9.   Meicirculaire 2025 gemeentefonds

In onze begroting hadden we een bate voor de invoering van het abonnementstarief Wmo opgenomen van 0,7 miljoen euro. De invoering is uitgesteld naar 2027. We hebben dan ook een correctie doorgevoerd vanwege het uitstel van de invoering van het abonnementstarief Wmo.

Diverse bijstellingen
10.   Kapitaallasten

De kapitaallasten zijn herrekend op basis van de werkelijke boekwaarden per 1 januari 2025. Omdat een aantal investeringsprojecten lager uitvalt dan wel later tot uitvoering komt, is sprake van een onderuitputting op de kapitaallasten. Deze onderuitputting valt incidenteel vrij.

11.   Inkomensregelingen Bijstand – BUIG

Aantal en kosten bijstandsdossiers

Hoewel er landelijk een stijgende trendlijn is waar te nemen ten aanzien van het aantal bijstandsdossiers, kent Almelo nog een licht dalende trendlijn. In de programmabegroting 2025 werd uitgegaan van een gemiddelde van 2.270 dossiers. In de eerste maanden van 2025 is het aantal dossiers gedaald van 2.242 naar 2.226. Historisch gezien zien we dat het aantal bijstandsdossiers in het eerste kwartaal van een jaar meestal stijgt. Dit effect zien we dit jaar in mindere mate terug in de cijfers. Gezien de huidige arbeidsmarkt verwachten we dat het aantal bestandsdossier tot eind 2025 ongeveer gelijk blijft.

Per 1 januari en 1 juli 2025 stijgt het wettelijk minimumloon. Hierdoor stijgt de hoogte van de bijstandsuitkeringen. Per saldo stijgen de uitkeringslasten in 2025 met 850.000 euro.

Loonkostensubsidies
Net als in 2024 wordt in 2025 fors meer ingezet op loonkostensubsidies. Dit leidt tot 1,4 miljoen euro aan hogere lasten die volgend jaar worden gecompenseerd in het Rijksbudget. Hiermee komen we in de buurt van de taakstelling van het Rijk.

Rijksbudget - BUIG
Het nader voorlopig budget 2025 is 662.000 euro hoger dan het begrote budget. In oktober wordt het definitieve BUIG-budget bekend gemaakt, waarin ook een compensatie voor de loon- en prijsbijstelling is opgenomen. De verwachting is dat dit circa 2,4 miljoen euro hoger is dan het nader voorlopig budget. Per saldo leidt dit tot een verwacht voordeel op het Rijksbudget van 3 miljoen euro.

12.    Minimamiddelen

De lagere lasten op de minimamiddelen komen met name voort uit een lager beroep op de bijzondere bijstand als gevolg van het afnemen van de doelgroep. De uitgaven voor de collectieve zorgverzekering dalen ook als gevolg van een intensievere handhaving op de toegang. De totale daling van de lasten minimamiddelen wordt deels gecompenseerd door een hoger beroep op de individuele studietoeslag, met name het gevolg van het steeds beter bekend worden van deze regeling.   

13.    Kwijtschelding belastingen

Het voordelig resultaat op de kwijtschelding komt voort  uit de afname van de doelgroep, een afname die in lijn is met het beroep op de minimamiddelen. Dit voordeel wordt verrekend met de voorzieningen voor afvalstoffenheffing en rioolheffing.  

14.   Wmo - vervoer

Zoals gemeld bij taakveld 4 Leerlingenvervoer is bij de nieuwe inkoop van vervoer de financieringssystematiek gewijzigd. De uitgaven voor Wmo-vervoer zijn hierdoor gedaald, maar voor het leerlingenvervoer gestegen. Met de lagere uitgaven voor Wmo-vervoer worden de extra uitgaven voor leerlingenvervoer gecompenseerd.

15/16.   Wmo en Jeugd

De verwachte overschrijding op Wmo in 2025 betreft 1,3 miljoen euro. Deze overschrijding wordt grotendeels veroorzaakt door prijsontwikkelingen van de producten dagbesteding en begeleiding individueel die met ingang van 2025 regionaal zijn ingekocht en waarvan de financiële impact niet volledig ingeschat kon worden. Inmiddels is duidelijk dat de kosten als gevolg van de nieuwe inkoop Wmo hoger uitvallen dan verwacht.

De actuele prognose voor Jeugd laat een onderschrijding zien van circa 4,3 miljoen euro.
Oorzaken van deze onderschrijding zijn:

• In de begroting is een geraamde extra impact van 4,7 miljoen euro opgenomen in verband met de  invoering van een nieuwe inkoopstructuur;
• De realisatie laat zien dat deze raming mogelijk te ruim is geweest;
• Het aantal actieve en gedeclareerde cliënten ligt lager dan vorig jaar.

Een bedrag van 1,3 miljoen euro wordt ingezet als dekking voor het verwachte tekort bij Wmo in 2025. Het resterende deel van de verwachte onderschrijding binnen Jeugd wordt vooralsnog niet als vrij inzetbaar beschouwd. Er zijn ten tijde van het opstellen van de zomerrapportage nog een aantal onzekerheden, waardoor er sprake is van reële risico’s die de financiële ruimte kunnen beïnvloeden. Een van de belangrijkste onzekerheden betreft de inzet van maatwerkvoorzieningen Jeugdhulp. Vanaf 2025 is er sprake van een nieuwe inkoopstructuur. De structurele effecten van deze nieuwe inkoop zijn nog niet volledig zichtbaar en brengen een grote (financiële) onzekerheid met zich mee. Hiermee hangt samen dat enkele knelpunten worden opgelost (o.a. de tijdelijke maatregel gezinshuizen), wat hogere kosten met zich mee kan brengen. Als laatste is er sprake van een (lichte) toename van het aantal jeugdbeschermingsmaatregelen. Dit betreft jeugdigen met een zwaardere en complexere jeugdhulpvraag, wat kan leiden tot hoger kosten.

Gezien deze risico's is het te prematuur om de actuele prognose volledig te verwerken en is ervoor gekozen om alleen een deel, ter grootte van het verwachte tekort van Wmo, in te zetten. Daarmee wordt voorkomen dat incidentele meevallers leiden tot overmatige afboeking van financiële ruimte, terwijl het daadwerkelijke zorgbeeld nog in ontwikkeling is.

17/18.   Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen centrumgemeentetaken

De begroting is aangepast volgens het vastgestelde jaarplan. Almelo is als centrumgemeente verantwoordelijk voor de taken voor Beschermd wonen en Maatschappelijke Opvang van zes gemeenten. Net zoals in de voorgaande jaren is voor Maatschappelijke Opvang sprake van een tekort ten opzichte van de Rijksbijdrage. Het tekort van de zes gemeenten wordt conform de hierover gemaakte regionale afspraken onttrokken aan de bestemmingsreserve voor Beschermd wonen en Maatschappelijke opvang. Het verwachte overschot op Beschermd wonen wordt gestort in deze reserve.

19.    Bijdrage verbouw Adastraat

Het toekomstbestendig maken van de maatschappelijke opvang aan de Adastraat en het daarin tevens onderbrengen van de nachtopvang (nu nog gevestigd aan de Westerstraat) vereist een grondige verbouwing van het pand. Deze verbouwing zal Beter Wonen na de zomer 2025 starten om voor de zomer van 2026 af te ronden. De gemeente Almelo draagt eenmalig 372.000 euro bij om dit project financieel haalbaar te krijgen. Hiervoor wordt 292.000 euro onttrokken aan de bestemmingsreserve voor Beschermd wonen en Maatschappelijke opvang en 80.000 euro vanuit beschikbare projectgelden (hiervoor verkregen Rijksmiddelen) ingezet.
De onttrokken middelen aan de bestemmingsreserve zijn in de jaarverantwoording 2024 toegevoegd vanuit een oud project maatschappelijke opvang om deze gelden beschikbaar te houden voor taken binnen de Maatschappelijke opvang dan wel Beschermd wonen.